"Wachtyrz nōm sie przidŏ"

     Fest żech sie radowała, kej briftryjger przismyczōł mi zaproszynie na fajer pod mianym „1000 Lŏt Ślōnskigo Jŏdła”. Na tym szumnym feście mieli my fajrować, że prawie pizło tysiōnc lŏt ôd czasu jak jedyn łŏgewnicki gospodŏrz zrychtowoł piyrszego historycznego krupniŏka. Na zicher zrobiōłby tyż żymlŏka, nale wtynczŏs ludzie na Ślōnsku niy znali jeszcze żymłōw, kere trefiyły sam dopiyro w XVIII storoczu. Zōuwizōu, kŏżdy mioł rŏd tyn jego nowy patynt, beztōż karlus zaczōn hned kludzić gospodã, kaj rychtowoł do swojich gościōw krupniŏki i inksze smakowite delikatesy. Tak napoczła sie gyszichta ślōnskigo jŏdła, a jŏ miała świyntować jego tysiynczny gyburstag.

     Na zaproszyniu stoło naszkryflane: „Dlŏ nojstarszyj ślōnskij blogerki Micyny”, nale myślã, co niy yno skuli mojigo bloga mie tam napytali. Pewnikiym ftoś im pedzioł, że to jŏ robiã nojlepszy żur w Łŏgewnikach, a możno i na całym Gōrnym Ślōnsku, beztōż musieliby sie potyn gańbić, kejby mie tam niy bōło.

     Niy kŏżdy bōł rŏd, że planujymy tako rocznicã fajrować. Niykerzi pewnikiym mieli żŏl, że niy dostali zaproszyniŏ, nale byli tyż ludzie, kerym te świynto niy pasowało skuli powodōw politycznych. Posłanka Dziuk, bez przikłod, pedziała, co ślōnskigo jŏdła to tak po prŏwdzie ani niy ma. To wszyjsko je yno jedna ze zortōw ôd polskij kuchnie a idyjŏ tworzyniŏ na siyła sztucznego miana „ślōnskigo jŏdła” mogła sie narodzić yno w gowach niybezpiecznych ślōnskich separatystōw z RAŚ. Ôna w dōma tyż warzi, ale jak w niydziela zrobi rolady, to niy fulŏ, że to jakoś ślōnskŏ potrawa. Przeca i tak kŏżdy widzi na talyrzu tradycyjne polske zrazy wołowe.

     Zōuwizōu, na fajer prziszła kupa ludzi. Miarkowałach, że i tak wiynkszość śnich bōła tam yno coby se pojeść abo poôglōndać, nale tyż niyjedyn kuchŏrz chcioł na zicher pokŏzać ludziōm swoje talynta. Nojprzōd zdŏwało sie, że kŏżdy bydzie rŏd, bo zal bōł fest srogi, moc stołōw i stołkōw przi ścianach, na postrzodku kuchnia, a w nij lodōwki, ausgusy, grille, żeleźniŏki, ale tyż piece gazowe i elektryczne z bratrułami. Na tych piecach roztōmajte gŏrki, tygliki i patelnie, niystety wszyjsko prōzne, bo żŏdyn sie jeszcze niy doł do warzyniŏ. Wszyjscy czekali ciyrpliwie, aże sie tyn fajer yntlich zacznie. Ôrŏz na zal wlŏz ôrganizator, ludzie zaczli klackać, a ôn piyknie wszyjskich prziwitoł. Gŏdoł tyż, że mieli małe problymy, bo chcieli napytać na fajer poruch nojbarzij wywołanych ślōnskich majstrōw kulinarnych i gyniuszōw smaku, nale pokŏzało sie, że praje kŏżdy śnich już dŏwno umar. Jedyn jeszcze żyje, nale wykludziōł sie kajś na Kanary i niy idzie sie śnim skōntaktować, bo ani niy mŏ tam mobilniŏka. Yntlich gospodŏrz pedzioł, że krōm tego wszyjskigo niy lynkŏ sie ô powodzynie naszego trefu, bo kŏżdy z nŏs poradzi perfekt warzić i cuzamyn do kupy zrobiymy fajer jakigo świat niy widzioł. Niystety mioł karlus recht.

     Nojsōmprzōd ôpowŏżōł sie jedyn mały, ruby chop ze Świyntochłowic. Mioł już taki głōd, że musioł se pojeść choć aby wodziōnki. Znŏd kajś kōncek chleba i knobloch, z lodōwki wyciōng tuste i zaczōn warzić. Nale niykerym ta jego inicjatywa blank sie niy podobała. Zaczli mu to ofyn wyciepować: „Niy rōb nōm chopie gańby. My sam świyntujymy tysiōnc lŏt ôd ślōnskij kuchnie, a ty sie asisz takōm ańfachowōm brōutzupōm? Dyć mōmy na Ślōnsku lepsze, barzij wykwintne jŏdło. Co ludzie na świecie se ô nŏs pomyślōm? Lepij sie strać i niy rōb ôstudy!” Widziałach, że poruch mu nawet do tyj zupy nacharkało.

     Potyn jakŏś baba zaczła kulać karminadle. Do nij na szczyńście żŏdyn niy bōł aż taki frechowny. Niykerzi jij yno grzecznie radziyli, coby sie za fest niy wyrychlała, bo take karminadle sōm dobre w dōma na beztydziyń, a niy na tako srogo, ôficjalno imprezã. I niych se lepij warzi we włŏsnyj kuchni, jeji familijŏ na zicher bydzie rada.

     Bez tyn czŏs ftoś inkszy zdōnżōł już uwarzić kapustã i zaczōn sztamfować kartofle. Niykerzi fest sie radowali na ta jego ciapkapustã, nale znŏd sie nastympny krytykant: „Ty chcesz robić panczkraut z modyj kapusty? To mŏ być ślōnskŏ kuchnia? Chyba u wŏs w gorolyji sie take warzi, bo na zicher niy u nŏs.” Kuchŏrz bōł rodzōny w Chorzowie, beztōż niy doł sie tak leko przegŏdać i wartko ôdpedzioł: „Jŏ gorol? Chyba ty! Wetnã sie, że ani niy wiysz eli ślōnske kluski to sōm te biołe abo te czŏrne!” Takigo ubliżyniŏ to żŏdyn by niy szczimoł. Zaczli sie prać, kartofle i gŏrnek z kapustōm ślecieli na zol i z całego panczkrauta psinco ôstało.

     To bōła piyrszŏ, ale niy ôstatniŏ chaja na feście pod mianym „1000 Lŏt Ślōnskigo Jŏdła”. Ludzie wadziyli sie ô wszyjsko: eli makōwki sōm lepsze na mlyku abo na wodzie, wiela mōnki sie dŏwŏ do klōskōw, eli szałot jarzynowy z jajcym to ślōnskŏ abo niymieckŏ potrawa, czym idzie filować ślōnske rolady, jakich nudlōw niy śmiymy dŏwać do tradycyjnyj nudelzupy, eli do żuru richtig niy dŏwŏ sie cukru i tak dalij, i tak dalij. Żŏdyn już do żŏdnego niy gŏdoł za dwoje yno „Ty giździe!”, „Ty motyko!”, a nojczyńścij „Ty pierōński gorolu!”.

     Wtynczŏs jedyn chop spod Ôpolŏ pedzioł: „Mŏm tego za tela! Skuli tych chajōw ludzie chodzōm głodne, a my stojymy z robotōm. Muszymy yntlich zrobić jakiś progress.” No i jak pedzioł, tak zrobiōł. Skuplowoł poruch karlusōw i wrŏz śniymi uwarzōł ańtop. Muszã pedzieć, że richtig dobry, z jednyj strōny tradycyjny, nale z drugij blank moderny, bo krōm miynsa i wszyjskich ańfachowych jarzyn wciepli tyż rajn jakesi ôwoce (potyn pedzieli, co to bōł melōn). Fto chcioł, tyn se pojŏd, nale niykerzi sie pogorszyli, że kuchŏrz kŏże im za ta zupã pŏrã złotych płacić. Skuli tego wajali głośno: „Dyć ftoś nōm doł zaproszynie na tyn fajer, tukej wszyjsko powinno być na faty! Niych sie radujōm, że my sam prziszli!”. Inksi zaś woleli udŏwać, że już blank głodu niy majōm.

     Ôrŏz odymkły sie dźwiyrze, a do postrzodka wkarowoł jakiś cudŏk ze srogim, możno trzistukilowym wieprzkiym. Zwiyrzŏk musioł miarkować co go czekŏ, bo robiōł larmo wiynksze aniżeli wszyjske goście cuzamyn do kupy. Karlus chyciōł nōż i zaczōn ryczeć na cały karpyntel, że my Ślōnzŏki muszymy wrōcić do korzyni i ôdciepnōńć te wszyjske polskie i niymieckie wpływy na naszo ślōnsko kuchniã. Skuli tego zrobiymy sam zarŏz świniobicie i choby nasz zŏcny praôjciec bydymy rychtować krupniŏki jak za staryj piyrwy. Chop bōł blank pofyrtany i wierzyłach, że zarŏz richtig zaszlachtuje tego wieprzka, a nōm wszyjskim fōndnie krwawo kōmpiel. Możno inksi tyż to widzieli, nale żŏdyn niy zrobiōł nic, coby go sztopnōńć. Zwiyrzŏk już zaglōndoł śmiyrtce w ślypia, kej ôrŏz na zal wparzōł Wachtyrz. Jednym szlagiym ôbalōł gupielŏka, wziōn mu nōż, chyciōł go za kragel i wyciep na plac. A potyn pedzioł do nŏs cosik, ô czym niy śmiymy nigdy przepōmnieć: „Ludzie, ustōńcie sie yntlich wadzić! Musicie zasuć granice, co sōm w waszych gowach i znojść to, co wŏs łōnczy! Wiela wieprzkōw musi jeszcze stracić życie, zaczym to spokopicie?” I poszoł fōrt do cyntrum mōnitoringu.

     Wtynczŏs jŏ pedziała do ludzi: „Myślã, że yntlich to kapnymy. Nale taki Wachtyrz to nōm się zōuwizōu richtig przidŏ”.

Kŏżdy tymu przikwolōł, a nojbarzij wieprzek.